Як правільна выбраць дапаможны дзеяслоў у італьянскай мове

Як правільна выбраць essere ці avere пры ўтварэнні складаных часоў у італьянскай мове

У італьянскай мове выбар дапаможнага дзеяслова (ausiliare) для складаных часоў можа падацца складаным, асабліва для пачаткоўцаў. Але ёсць некалькі агульных правілаў, якія дапамогуць разабрацца і пазбягаць памылак.

Асноўныя дапаможныя дзеясловы

Для ўтварэння складаных часоў у італьянскай мове выкарыстоўваюцца два дапаможныя дзеясловы: essere («быць») і avere («мець»). Яны спалучаюцца з дзеясловам у форме мінулага прыдзеяслова (participio passato), каб утварыць такія часы, як passato prossimo, trapassato prossimo і інш.

Агульныя правілы выбару дапаможнага дзеяслова

Пераходныя і непераходныя дзеясловы:

Для пераходных дзеясловаў, што маюць прамы дадатак (адказваюць на пытанні «што?» або «каго?»), звычайна выкарыстоўваецца avere.

Напрыклад:

• Ho mangiato la pizza. (Я з'еў піцу.)
• Hai visto il film? (Ты бачыў фільм?)

Для непераходных дзеясловаў, што не маюць прамога дадатку, звычайна выкарыстоўваецца essere.

Напрыклад:

• Sono arrivato in tempo. (Я прыйшоў своечасова.)
• Siamo partiti alle nove. (Мы выехалі а дзевятай.)

Дзеясловы руху і змены стану:

Essere таксама выкарыстоўваецца з непераходнымі дзеясловамі, што абазначаюць рух (прыйсці, пайсці, узысці, упасці і інш.) або змену стану (нарадзіцца, памерці, стаць кімсьці).

Прыклад:

• Sono andato a casa. (Я пайшоў дадому.)
• È nato ieri. (Ён нарадзіўся ўчора.)
• Siamo diventati amici. (Мы сталі сябрамі.)

Зваротныя дзеясловы:

Усе зваротныя дзеясловы выкарыстоўваюць essere. Яны заканчваюцца на "-si" у інфінітыве і паказваюць на дзеянне, скіраванае на самога сябе.

Напрыклад:

• Mi sono svegliato presto. (Я прачнуўся рана.)
• Si è lavata le mani. (Яна памыла рукі.)

Бязасабовыя дзеясловы:

Некаторыя бязасабовыя дзеясловы, напрыклад, тыя што апісваюць надвор’е (piovere – «ісьці дождж», nevicare – «ісьці снег»), могуць выкарыстоўваць як avere, так і essere — у залежнасці ад рэгіёна і кантэксту.

Напрыклад:

• Ha piovuto tutta la notte. (Усю ноч ішоў дождж.)
• È nevicato molto. (Моцна ішоў снег.)

Выключэнні і асаблівыя выпадкі

У італьянскай мове ёсць выключэнні, калі выбар дапаможнага дзеяслова не падпарадкоўваецца агульным правілам. Некаторыя непераходныя дзеясловы выкарыстоўваюць avere, бо перадаюць стан, а не дзеянне.

Прыклад — дзеяслоў camminare («хадзіць»), які ўжываецца з avere:

• Ho camminato per due ore. (Я хадзіў дзве гадзіны.)

Выснова

Каб правільна выбраць дапаможны дзеяслоў у італьянскай мове, трэба ўлічваць, ці з’яўляецца дзеяслоў пераходным, ці перадае рух, стан або з’яўляецца зваротным, а таксама ведаць пра магчымыя выключэнні. Практыка і запамінанне асаблівасцей дапамогуць адчуваць сябе больш упэўнена ў гэтай тэме.